Skip to main content

राजनीतिक विचारधाराहरु

राजनीतिक दर्शन मूलतः ११ प्रकारका देखिन्छन् ।

• Conservatism ( सम्बर्द्धनवाद )
• Liberalism ( उदारवाद )
• Socialism (समाजवाद )
• Communism (साम्यवाद )
 
• Nationalism ( राष्ट्रवाद )
• Fascism ( फासीवाद )
• Religious Fundamentalism ( धार्मिक कट्टरतावाद )
•  Fedralism ( संघवाद ) 
•  Anarchism अराजकतावाद 
  
• Ecologist ( जैविकतावाद ) 
• Feminism ( महिलावाद )

_________________________________________



• सम्बर्द्धनवाद
-  ‘समाजको परम्परागत मौलिक चरित्रको रक्षा र रुढीवादी नैतिक मूल्यको संरक्षण’ 
-  थोमस हब्सको चिन्तनमा आधारित राजनीतिक दर्शन हो -  बेलायतको टोरी दल हो 
-  अमेरिकाका रिपब्लिकनहरु 
-  नेपालमा राप्रपा 


• उदारवाद
- फ्रि म्यान ( स्वतन्त्र व्यक्ति ) र फ्रि मार्केट ( स्वतन्त्र बजार)
- जोह्न लकको दर्शन 
-  बेलायती गौरवमय क्रान्तिबाट अनुप्रेरित 
-   ‘लिवरल डेमोक्र्याट्स’ । 
- नेपालमा कङ्गग्रेस


• साम्यवाद
- कार्ल मार्क्सको ‘द्वन्द्वात्मक ऐतिहासिक भौतिकवाद’ को दर्शनबाट यो विचारधारा निसृत 
-  मार्क्सवादको लेनिनवादी धारा
-   साम्यवादको सारतत्व ‘आर्थिक समानता’ हो
-  प्रारम्भमा समाजवादी विचारधारा भित्रकै एक हाँगो 
-  सर्वहारा अधिनायकत्व’, ‘एकदलीयता
- चीन, उत्तर कोरिया, भियतनाम, लाओस् र क्युवामा
- नेपालमा नेकपा फरक बाटोबाट सत्ता, कम्युनिजमको लोकतान्त्रिकरण 


• समाजवाद
-  ‘समानता र स्वतन्त्रता अभिभाज्य छन्’, ।
-  स्वतन्त्रताको अभिव्यक्तिका रुपमा ‘लोकतन्त्र’ र समानताको अभिव्यक्तिका रुपमा ‘समाजवाद’ ।
-  आर्थिक समानता र राजनीतिक स्वतन्त्रता ।
- सामाजिक बजार अर्थतन्त्र ।
-  युटोपियन समाजवाद, फेवियन समाजवाद, प्रजातान्त्रिक समाजवाद, उदार समाजवाद, सामाजिक लोकतन्त्र, ह्युमानिटारियन समाजवाद, स्केडिनेवियन समाजवाद, गान्धियन समाजवाद, सेन्डिकालिज्मजस्ता धारहरु 


• राष्ट्रवाद
- जन्म, जन्मस्थान वा भाषिक सांस्कृतिक मनोविज्ञानका कारण एकै प्रकारका भएका मानव समूहको आत्मगौरव’ लाई मुख्य तत्व ।
-  फ्रान्स, जर्मनी र इटलीको एकीकरण युद्धको समयमा यो विचारधारा जन्मिएको ।
-  मूलतः हिगेलको दर्शनमा आधारित सोच



• फासीवाद
- राष्ट्रवादी चिन्तनको अतिवादी धार । 
- मूलतः  नित्सेको दर्शनमा आधारित । 
- ‘विवेकपूर्ण शासन र राज्यको सर्वोपरिता’  । 
- मुसोलिनीको फासिष्ट पार्टी र हिटलरको नाजी पार्टी 


• धार्मिक कट्टरतावाद
- ‘निश्चित धार्मिक भावनाबाट अभिप्रेरित राज्य र समाज 
-  मुस्लिम ब्रदर हुड, तालेवान, बोकोहराम, अल काइदा
-   युरोपमा क्रिश्चियन डेमोक्र्याटस पार्टी , पछि सम्बर्धनवादमा रुपान्तरण गरे । 
-   भारतमा शिवसेना, अहिले मराठी राष्ट्रवादतिर अभिप्रेरित 


• संघवाद
-   ‘देश फरक राष्ट्रियताहरुको संयुक्त राजनीतिक एकाई  ।
-   राज्य बहुसांस्कृतिक अस्तित्व हो  ।
-   मूलतः यो शक्ति अकेन्द्रणको दर्शनमा आधारित ।


• जैविकतावाद 
- प्रकृतिवादी दर्शनबाट प्रेरित विचारधारा ।
-   युरोपियन ग्रिन पार्टीहरु ।
-    नेपालमा ‘हरियाली पार्टी’ , ‘नेपाल ग्रिन पार्टी’ ।


• अराजकतावाद
-  ‘आधिकारिकताको विघठन र स्वस्फूर्त सहकारी संगठन’  - निजी सम्पति’, ‘वैवाहिक संस्था’, ‘राज्य’ र ‘धार्मिक सम्प्रदाय’ प्राधिकारका स्रोत ।
-  मिखायल बाकुनिन, पिटर क्रोपटकिनजस्ता दार्शनिकहरुले अगाडि बढाएका ।
- राजनीतिज्ञ प्रुधो 


• महिलावाद
-  लैङ्गिक प्रश्नहरुको राजनीतिक अभिव्यक्ति 
-  वंश परम्परा, अन्तर्देशीय विवाहमा महिला नागरिकताको प्रश्न, प्रजनन स्वास्थ्य तथा गर्भपतनको अधिकार, महिला कार्यघण्टा र महिलाजन्य बिदा तथा सुविधाहरु, स्त्रिभ्रुण हत्या विरुद्धको आन्दोलन र गर्भसुरक्षा, राजनीतिमा महिला सहभागिता आदि मुख्य एजेण्डा ।


Labels:

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Notes Taken From Landreth's and Colander's Book "History of Economic Thought"

 Notes Taken From Landreth's and Colander's Book  "History of Economic Thought" Chapter 1: Introduction   ·          Economic thought consists of both a vision and a formal theory. The vision is the broad perception with which individuals look at the world. The theory comprises the specific models that capture the vision. To understand the thought of individual economists, one must understand both their vision and their model.   ·          Economics is a social science. It examines the problems that societies face because individuals desire to consume more goods and services than are available, creating a condition of relative scarcity. To meet the problem of scarcity, a social mechanism is required for allocating limited resources among unlimited alternatives. Historically, four mechanisms have been used to deal with the problem of scarcity: Brute force, Tradition, Authority ...
Post a Comment
Read more

Notes taken from Ha Joon Chang's book "Economics: The User's Guide"

  Notes taken from Ha-Joon Chang's book " Economics: The User's Guide " Chapter 1 What is Economics ·          In the run-up to the 2008 financial crisis, the majority of the economics profession was preaching to the world that markets are rarely wrong and that modern economics has found ways to iron out those few wrinkles that markets may have; Robert Lucas, the 1995 winner of the Nobel Prize in Economics,* had declared in 2003 that the ‘problem of depression prevention has been solved’. 1 So most economists were caught completely by surprise by the 2008 global financial crisis.† Not only that, they have not been able to come up with decent solutions to the ongoing aftermaths of that crisis.   ·          Physical money – be it a banknote, a gold coin or the huge, virtually immovable stones that were used as money in some Pacific islands – is only a symbol. Money is a symbol of what others in...
Post a Comment
Read more

Contents of Marx's famous book Capital (Das Kapital)

  Das Kapital, September 14, 1867  Capital: A Critique of Political Economy   Capital: A Critique of Political Economy Volume I: The Process of Production of Capital Table of Contents Preface to the First German Edition Preface to the French Edition  Afterword to the Second German Edition Afterword to the French Edition Preface to the Third German Edition  Preface to the English Edition  Preface to the Fourth German Edition  Part 1: Commodities and Money  Chapter 1: Commodities Section 1: The Two Factors of a Commodity: Use-Value and Value (The Substance of Value  and the Magnitude of Value) Section 2: The Two-fold Character of the Labour Embodied in Commodities Section 3: The Form of Value or Exchange-Value  Section 4: The Fetishism of Commodities and the Secret Thereof Chapter 2: Exchange Chapter 3: Money, Or the Circulation of Commodities  Section 1: The Measure of Values Section 2: The Medium of Circulation Section 3: Money Part...
Post a Comment
Read more